زبان‌های برنامه‌نویسی
زبان‌های برنامه‌نویسی ابزارهای اساسی برای توسعه‌دهندگان نرم‌افزار هستند که به کمک آن‌ها می‌توانند دستورالعمل‌هایی را برای کنترل عملکرد کامپیوترها بنویسند. این زبان‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام برای کاربردهای خاصی طراحی شده‌اند. در این مقاله، به بررسی انواع زبان‌های برنامه‌نویسی می‌پردازیم و کاربردهای هر دسته را توضیح می‌دهیم.
زبان‌های برنامه‌نویسی سطح پایین(Low Level)
زبان‌های برنامه‌نویسی سطح پایین به زبان‌هایی گفته می‌شود که به سخت‌افزار نزدیک‌تر هستند و به برنامه‌نویسان امکان کنترل دقیق منابع سیستم را می‌دهند. این زبان‌ها معمولاً برای نوشتن سیستم‌عامل‌ها، درایورهای دستگاه، و نرم‌افزارهای تعبیه‌شده استفاده می‌شوند.
زبان اسمبلی (Assembly): یکی از قدیمی‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی است که برای برنامه‌نویسی در سطح ماشین استفاده می‌شود. این زبان به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهد تا با دسترسی مستقیم به سخت‌افزار، نرم‌افزارهای بسیار کارآمدی بنویسند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد این زبان برنامه‌نویسی و یادگیری آن میتوانید به سایت MDN Web Docs و یا منابع معتبر فارسی مانند سایت محبوب مکتب خونه مراجعه کنید.
زبان‌های برنامه‌نویسی سطح بالا(High Level)
زبان‌های برنامه‌نویسی سطح بالا به زبان‌هایی اطلاق می‌شود که به زبان طبیعی انسان نزدیک‌تر هستند و توسعه نرم‌افزار را ساده‌تر می‌کنند. این زبان‌ها از مفاهیم انتزاعی برای پنهان کردن جزئیات پیچیده سخت‌افزاری استفاده می‌کنند و در نتیجه برنامه‌نویسی را سریع‌تر و راحت‌تر می‌سازند. در ادامه مقاله به بررسی تعدادی از این زبان‌های برنامه نویسی می‌پردازیم.
C: یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی سطح بالا است که در توسعه سیستم‌عامل‌ها و نرم‌افزارهای کاربردی استفاده می‌شود. کارایی بالا و ساختار ساده این زبان، آن را به یک ابزار مهم در برنامه‌نویسی تبدیل کرده است.
Java: یک زبان برنامه‌نویسی شی‌گرا و چندسکویی که به دلیل قابلیت اجرا در محیط‌های مختلف، بسیار محبوب است. Java به طور گسترده در توسعه اپلیکیشن‌های وب و موبایل استفاده می‌شود.
Python: یکی از ساده‌ترین و خواناترین زبان‌های برنامه‌نویسی است که به دلیل گستردگی کاربردها، از جمله توسعه وب، هوش مصنوعی، و علم داده‌ها، بسیار محبوب شده است.
زبان‌های برنامه‌نویسی وب
زبان‌های برنامه‌نویسی وب برای توسعه و طراحی صفحات وب و برنامه‌های وب استفاده می‌شوند. این زبان‌ها معمولاً به دو دسته زبان‌های سمت کاربر و زبان‌های سمت سرور تقسیم می‌شوند.
HTML/CSS: (Hyper Text Markup Language) HTML زبان اصلی برای ساختاردهی محتوای وب و (Cascading Style Sheets) CSS زبان استایل‌دهی برای تعیین چگونگی نمایش این محتوا است. این زبان‌ها پایه و اساس طراحی وب‌سایت‌ها را تشکیل می‌دهند.
JavaScript: یک زبان برنامه‌نویسی سمت کاربر که برای ایجاد تعاملات پویا و عملکردهای پیشرفته در صفحات وب استفاده می‌شود. JavaScript به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که وب‌سایت‌هایی را بسازند که به صورت تعاملی با کاربران ارتباط برقرار کنند.
PHP: یک زبان برنامه‌نویسی سمت سرور که برای توسعه وب‌سایت‌های دینامیک و تولید محتوای پویا استفاده می‌شود PHP. به طور گسترده در توسعه سیستم‌های مدیریت محتوا (CMS) مانند وردپرس استفاده می‌شود.
زبان‌های برنامه‌نویسی اسکریپتی
زبان‌های اسکریپتی برای خودکارسازی وظایف و نوشتن اسکریپت‌هایی که به صورت تعاملی یا بدون نیاز به کامپایل اجرا می‌شوند، استفاده می‌شوند.
Bash: زبان اسکریپت‌نویسی پیش‌فرض برای بسیاری از سیستم‌های عامل مبتنی بر یونیکس و لینوکس است. با استفاده از Bash، کاربران می‌توانند وظایف مختلف سیستم‌عامل را خودکار کنند و کارهای تکراری را با نوشتن اسکریپت‌های ساده بهینه کنند.
Perl: یک زبان اسکریپت‌نویسی قدرتمند که برای پردازش متن، خودکارسازی وظایف و مدیریت سیستم‌ها استفاده می‌شود. Perl به دلیل انعطاف‌پذیری و قدرت آن، در شبکه‌سازی و مدیریت سیستم‌ها به کار می‌رود.
زبان‌های برنامه‌نویسی شی‌گرا
برنامه‌نویسی شی‌گرا (OOP) رویکردی است که در آن برنامه‌ها بر اساس اشیاء و کلاس‌ها سازمان‌دهی می‌شوند. این روش به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا کدهای سازمان‌یافته‌تر و قابل نگهداری‌تری بنویسند.
Ruby: یک زبان برنامه‌نویسی شی‌گرا که به دلیل سینتکس خوانا و سادگی آن، برای توسعه وب و برنامه‌های کاربردی به کار می‌رود. Ruby on Rails، یک فریمورک محبوب برای توسعه وب، بر پایه Ruby ساخته شده است.
Swift: زبان برنامه‌نویسی رسمی برای توسعه اپلیکیشن‌های iOS و macOS توسط اپل است. Swift با ترکیب کارایی بالا و سینتکس ساده، به یکی از زبان‌های محبوب برای توسعه اپلیکیشن‌های موبایل تبدیل شده است.
زبان‌های برنامه‌نویسی تابعی
برنامه‌نویسی تابعی روشی است که در آن برنامه‌ها با استفاده از توابع خالص (بدون اثرات جانبی) ساخته می‌شوند. این روش به دلیل قابلیت‌های خاص آن، در زمینه‌های علمی و تحقیقاتی محبوب است.
Haskell: یک زبان برنامه‌نویسی تابعی که به دلیل قابلیت‌های قدرتمند و ساختار صریح آن، در تحقیقات علمی و توسعه نرم‌افزارهای پیچیده استفاده می‌شود.
Erlang: زبانی تابعی که برای توسعه سیستم‌های توزیع‌شده و تحمل‌پذیر در برابر خطا به کار می‌رود. این زبان در صنعت مخابرات و برای توسعه سیستم‌های مقیاس‌پذیر استفاده می‌شود.
زبان‌های برنامه‌نویسی سیستم
زبان‌های برنامه‌نویسی سیستم برای نوشتن نرم‌افزارهایی که به سخت‌افزار نزدیک هستند و عملکرد بالایی دارند، استفاده می‌شوند.
Rust: یک زبان مدرن که برای برنامه‌نویسی سیستم‌ها طراحی شده است Rust .با تمرکز بر ایمنی حافظه و کارایی، به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که نرم‌افزارهایی سریع و مطمئن بسازند.
زبان‌های برنامه‌نویسی پایگاه داده
زبان‌های برنامه‌نویسی پایگاه داده برای مدیریت و پرس‌وجوی داده‌ها در پایگاه‌های داده رابطه‌ای استفاده می‌شوند.
SQL: زبان استاندارد برای مدیریت پایگاه‌های داده رابطه‌ای است. SQL برای اجرای عملیات مختلف از جمله پرس‌وجوی داده‌ها، بروزرسانی و مدیریت ساختارهای داده‌ای استفاده می‌شود.
زبان‌های برنامه‌نویسی با توجه به نیازها و کاربردهای مختلف، در دسته‌های متفاوتی قرار می‌گیرند. از زبان‌های سطح پایین که برای کنترل مستقیم سخت‌افزار استفاده می‌شوند تا زبان‌های سطح بالا که به توسعه نرم‌افزارهای پیچیده کمک می‌کنند، هر زبان دارای ویژگی‌ها و مزایای خاصی است. انتخاب زبان مناسب به نیازهای پروژه، سطح مهارت برنامه‌نویس و هدف کلی از توسعه بستگی دارد. شناخت انواع زبان‌های برنامه‌نویسی به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که بهترین ابزار را برای کار خود انتخاب کرده و پروژه‌های خود را با کارایی و موفقیت بیشتری پیش ببرند.